استمرار تولید صنعت کاشی و سرامیک در گرو رونق مسکن است
عصراقتصاد: صنعت کاشی و سرامیک جزء 7 صنعت استراتژیک کشور محسوب میشود در چند سال گذشته این صنعت با فراز و فروهایی روبرو بوده است به همین ترتیب گفتگویی اختصاص دادیم با فعالان این حوزه و مشکلاتی که پیش روی این صنعت است که در ادامه میخوانید:
کاهش مصرف نتیجه رکود ساخت و ساز بهنام عزیز زاده مدیر انجمن صنفی کاشی و سرامیک کشور در گفتگو با عصر اقتصاد درباره مشکلات صنعت کاشی و سرامیک اظهار کرد: در چند سال گذشته به علت ثابت ماندن ساخت و ساز در کشور صنایع مرتبط با صنعت ساختمان هم دچار رکود شده اند و کاشی و سرامیک هم به علت وابستگی مستقیم به ساخت وساز از این قاعده مستثنا نبوده است. در بهترین شرایط، تولید کاشی و سرامیک کشور در سال 92 چیزی در حدود 500 میلیون متر مربع بوده است و از آن سال به بعد تولید با توجه به رکود در اقتصاد کشور دچار کاهش شده ایم. در سال گذشته تولید کاشی و سرامیک در کشور به مرز 340 میلیون متر مربع رسیده است البته ظرفیت تولید کاشی و سرامیک در کشور چیزی در حدود 700 میلیون متر مربع در سال است، اما با توجه به بازار فروش هیچ وقت از تمام این ظرفیت استفاده نشده است. عزیز زاده با اشاره به بازار داخلی کشور گفت: در سال 92 میزان مصرف کاشی و سرامیک در بازار داخلی به حدود 370 میلیون متر مربع رسیده بود، که بالاترین میزان مصرف در چند سال گذشته بوده است. براورد اماری نشان می دهد در سال 95 این میزان به 150 میلیون متر مربع رسیده که کاهش 50 درصدی را نشان می دهد. عرضه، بیشتر از تقاضا وی با اشاره به رو به رشد بودن میزان صادرات اظهار کرد: خوشبختانه از نظر کمیت صادرات، روند رو به رشدی را شاهد هستیم بطوریکه از میزان صادرات 114 میلیون متر مربع در سال 94 به 124 میلیون متر مربع در سال 95 رسیدیم. اما علی رغم صادرات رو به رشد در حوضه قیمت شاهد کاهش قیمت در بازار صادراتی هستیم. که عمده ترین دلیل آن اینست که امروزه با انباشت زیادی از کالا در انبارها مواجه هستیم. امروز عرضه ما بیش از تقاضا است و همین عامل این شرایط را بوجود آورد که تولید کننده ها برای استمرار کار و فعالیت خود چه در بازار داخل و چه در بازار خارجی به ارزان فروشی روی بیاورند و این جای تاسف دارد که در حوزه صادرات نتوانستیم قیمت را تحت کنترل داشته باشیم. در حال حاضر قیمت کاشی و سرامیک صادراتی از بالای 4 دلار به نزدیک 2.5 دلار در هر متر مربع رسیده است و همین قیمت پایین باعث شده که علارغم داشتن کیفیت بالا در تولید محصول ایرانی در نظر خریداران خارجی بی کیفیت به نظر برسد که نهایتا منصرف شدن خرید را در پی دارد. این موضوع باید توسط هم فکری تولید کنندگان و مسئولین مرتبط بررسی، و راه حلی برای آن اندیشیده شود. عزیززاده با اشاره به اینکه می توانستیم با مدیریت خوب، جامع و یکپارچه در امر صادرات و همچنین برند سازی، قیمت گذاری و ایجاد محدودیت برای در نظر گرفتن حداقل قیمت بتوانیم بازار صادراتی گسترده تری داشته باشیم اما متاسفاه نتوانسته ایم به این مهم دست پیدا کنیم. عزیززاده در ادامه گفت: در حال حاضر 137 واحد تولید کاشی و سرامیک در کشور فعال است و این عامل باعث رقابت و کاهش قیمت ها شده بطوریکه که تولید کنندگان برای فروش کالای خود مجبور هستند آن را به قیمت بسیار کمتر از قیمت اصلی و گاهی بدون در نظر گرفتن سود به فروش برسانند که این عامل باعث بروز مشکلات مالی در بعضی از واحد های تولیدی شده است. بازار داخلی کشش ندارد وی با اشاره به عدم کشش بازار داخلی و حجم زیاد تولیدات اضافه کرد این عوامل شرکت های تولید کننده را وادار کرده تولیدات خود را به هر نحوی بفروشند و این نوع رفتار در بلند مدت به ضرر این صنعت خواهد بود. همچنین با اشاره به اینکه باید به فکر بازار های صادراتی پایدار باشیم گفت: به دلیل نداشتن بستر صادراتی که خود به دلیل تحریم ها ایجاد شده است شرکت ها بر انتقال پول در سطح بین المللی با مشکل مواجه میشوند. و این یکی از دلایلی است که نمی گذارد شرکت های ایرانی در سطح بین المللی خوب ظاهر شوند. البته اکنون با اجرای برجام راه برای مراودات پولی و مالی هموار تر از گدشته شده است ولی برای گسترش صادرات و داشتن بازارهای جدید به غیر از بازار کشورهای اطراف نیاز به گشایش lc وانجام راحت تر نقل و انتقالات مالی با سایر کشورهای جهان هستیم. مدیر انجمن کاشی و سرامیک گفت: متناسب با این حجم تولید و پتانسیل تولید که در حوزه کاشی وسرامیک در کشور وجود دارد رایزن های بازرگانی در این حجم از فعالیت در بازار های هدف نداریم. عزیز زاده صادرات را با توجه به رکود ساخت و ساز در کشور مهم خواند و ادامه داد: در مقطعی که مجوز احداث کارخانه صادر میشد بی شک نگاه صادراتی برای احداث کارخانه وجود داشته در غیر اینصورت در بهترین حالت، مصرف داخلی کشش این حجم از تولید را ندارد. وی همچنین پرداخت یارانه تولید، ایجاد انگیزه برای تولید کننده ها و صادر کننده ها، برگزاری نمایشگاه های داخلی و معافیت های گمرکی را از مهمترین کارهای دولت جهت حمایت از این صنعت مهم خواند و گفت: اگر این حمایتها صورت گیرد این صنعت میتواند وارد بازار های پایدار و ماندگار شود و از همین طریق شاهد ایجاد اشتغال پایدار و ارز آوری برای کشور خواهیم بود. مدیر انجمن کاشی و سرامیک ادامه داد: اکنون کاشی و سرامیک ایران به 34 کشور جهان صادر می گردد اما عمده صادرات ایران به کشورهای منطقه خصوصا عراق است و نزدیک 80 درصد صادرات کاشی و سرامیک به آن کشور انجام می شود. وی همچنین تاکید کرد نباید این حجم از صادرات تنها به یک کشور انجام شود و باید در چند بازار پر کشش حضور داشته باشیم تا اگر یک بازار را به دلایلی از دست دادیم بازار های دیگر جای آن را پر کنند و از این طریق دچار مشکل در فروش نشویم. عزیززاده ورود پیدا کردن به بازارهای دیگر را با قیمت پایین را غیر سود اور توصیف کرد و گفت ورود به بعضی از بازار ها دارای توجیح اقتصادی نیست زیرا در آن بازار حاشیه سودی وجود ندارد. وی گفت در صورتی که شرکت ها یک وحدت رویه داشته باشند و دارای یک چهارچوب مشخصی باشند در صورت ورود به یک بازار با حجم بالا قدرت چانه زنی و تعییین قیمت تولید کنندگان افزایش خواهد یافت و در نهایت خریدار هم با اطمینان بیشتری وارد مذاکره برای خرید می شود. این یکپارچه سازی و تصمیمات راهبردی برای صادرات نقش اساسی پیدا میکند. وارادات کاشی و سرامیک تهدید کننده این صنعت در داخل کشور نیست وی در مورد واردات کاشی و سرامیک گفت: در حال حاضر در حدود 1 یا 2 میلیون متر مربع واردات کاشی و سرامیک به کشور صورت می گیرد که در قبال صادرات 124 میلیون متر مربع به هیچ وجه تحدید کننده به حساب نمی آید و همین واردات، یک رقابت مثبت جهت ترقیب تولید کنندگان برای بالا بردن کیفیت تولیدشان ایجاد می کند. عزیززاده با توجه با سرمایه گذاری 4 میلیارد دلاری در این صنعت گفت: یکی از ملزومات رقابت در این صنعت داشتن تکنولوژی و ماشین آلات به روز می باشد. تمامی ماشین آلات استفاده شده دارای بالاترین امکانات و تکنولوژی روز هستند زیرا اکثر ماشین آلات مورد استفاده از خارج از کشور تهیه شده اند و کارخانجات تولید کاشی و سرامیک دارای خط تولید کاملا به روز میباشند. مدیر انجمن کاشی و سرامیک در ادامه یکی از موارد مهم این صنعت را سطح اشتغال بالای آن خواند و گفت در حال حاضر حدود 400 هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم فعالیت میکنند که میزان قابل توجهی است و از این زاویه هم به این موضوع نگاه کنیم که در صورت حمایت بیشتر میزان اشتغال هم بالاتر خواهد رفت. عزیززاده در مورد تاثیر برجام گفت: تاثیر برجام در حوزه صادرات دراین صنعت است و اکنون شرایط صادرات ایران بهتر از قبل شده اما هنوز در بحث نقل و انتقال مال و گشایش lc مشکلاتی وجود دارد. در حوزه بانکی تاثیر برجام محسوس نیست ولی برجام به عنوان یک تصمیم کلان در همه حوزه ها قطعا در روند صادراتی تاثیر مثبت گداشته است. مدیر انجمن کاشی و سرامیک کشور تاکید کرد با توجه به وضعیت کنونی کشور در امر ساخت وساز که با رکود نسبی مواجه هستیم تولید کنندگان کاشی و سرامیک معمولا با نصف ظرفیت تولید خود مشغول به کار هستند و اگر ساخت ساز در کشور رونق پیدا نکند شاهد تعطیلی و افول این صنعت در کشور خواهیم بود. اعطای وام با سود حداقل برای جلوگیری از ورشکستگی کارخانجات منوچهر لاله پا مدیرعامل کارخانه و عضو انجمن تولید کنندگان کاشی و سرامیک هم درباره وضعیت صنعت کاشی و سرامیک در کشور گفت: در حال حاضر بازار کاشی و سرامیک بازاری به شدت رقابتی است و تولید کنندگان باید طبق سلیقه مشتری محصولات خود را تولید کنند و درحال حاضر با توجه به مشکلات اقتصادی در کشور وضعیت این صنعت حال و روز خوشی ندارد. با متوقف شدن ساخت و ساز 700 شغل وابسته به صنعت ساختمان هم دچار رکود شده اند که کاشی و سرامیک هم از این قاعده مستثنا نیست و تنها راه رونق این صنعت در داخل کشور رونق ساختمان سازی است و دولت باید راه حلی برای خروج ساخت و ساز از رکود و حل مشکلات اقتصادی کشور انجام دهد. وی حمایت دولت از کارخانجات واعطای وام و تسهیلات با سود پایین یکی از راه های پیشگیری از ورشکستگی اعلام کرد و گفت در حال حاضر اعطای وام با سود 26 درصد به تولید کننده تنها باعث ورشکستگی آنان است. وی در زمینه صادرات و هزینه های گمرگی اظهار داشت با برداشتن هزینه sgs گام خوبی جهت تسهیل صادرات برداشته شده و مشکلی بابت صادرات نداریم. لاله پا رقابت سالم در این صنعت را مهم دانست و گفت باید در زمینه تعیین حداقل قیمت فروش تولید کنندگان با هم به یک توافق دست یایند زیرا بعضی از تولید کنندگان با شکستن قیمت و پایین اوردن کیفیت به طور مستقیم باعث ورشکستگی دیگر کارجانجات تولید کننده میشوند که محصولات تولیدیشان دارای کیفیت و قیمت بالاتری است. لاله پا گفت ایران دارای غنی ترین معادن و مواد اولیه کاشی و سرامیک در جهان است و اگر این ظرفیت و معادن را کشورهایی مانند ایتالیا که اولین تولید کننده کاشی و سرامیک در جهان است داشتند نمی گذاشتند در جهان کسی حرف از تولید کاشی و سرامیک بزند. وی عوامل داخلی را مهمترین عوامل رکود این صنعت برشمارد و گفت عوامل خارجی مثل واردات تاثیر زیادی در فروش و بازار داخلی ندارند و تولید کنندگان ایرانی در صورت حمایت میتوانند رتبه سوم دنیا از باب تولید و صادرات را به خود اختصاص دهند. این تولید کننده کاشی و سرامیک گفت: خوشبختانه با اجرای برجام شرایط این صنعت رو به بهبود است به عنوان مثال قبل از برجام برای واردات قطعات یدکی باید هزینه و زمان زیادی صرف میشد و مشکلات زیادی برای حواله پول به خارج از کشور داشتیم. پس از برجام در بانک ها داخلی این کار نسبتا راحت تراز قبل انجام میشود. همچنین اکنون خرید قطعات یدکی ماشین آلات و مواد اولیه مصرفی به یک چهارم قیمت پیش از برجام انجام میشود و کشتیرانی جمهوری اسلامی به سرعت کالا را در بنادر جنوب کشور به خریدار تحویل میدهد. حسین حاتمی زاده مدیر صادرات یکی از کارخانجات تولید کاشی و سرامیک هم تولید مازاد کاشی و سرامیک را از مشکلات این صنعت برشمرد و گفت برای حل این مشکل باید به فکر صادرات باشیم زیرا تولیدات روز کاشی و سرامیک از لحاظ کیفیت و طرح وایده کاملا با تولیدات کشورهای صاحب نام دنیا قابل رقابت است. وی گفت در حال حاضر قیمت کاشی بسیار کمتر از قیمت واقعی است همین عامل باعث ورشکستگی و کم بودن ظرفیت تولید کارخانجات است به همین علت مدیریت صحیح عرضه مهمترین عامل جهت داشتن قیمت واقعی کاشی و سرامیک است که نه از سوی تولید کننذگان انجام شده و نه از سوی مسئولان این صنعت. حاتمی زاده صنعت سرامیک را جزء صنایع مهم کشور برشمرد و گفت در صورتی که تولید کنندگان از طریق انجمن تولید کنندگان صنعت سرامیک و وزارت صنعت، معدن و تجارت در مورد مشکلات راه حل جدی پیدا کنند ظرفیت خوبی برای اشتغال و سرمایه گذاری در کارخانجات وجود دارد. و با توجه به داشتن معادن غنی مواد اولیه میتوانیم درهای صادرات به بازارهای اروپایی، آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیج فارس که در دست کشورهایی مثل ایتالیا، اسپانیا و چین است را باز بکنیم. وی به تصحیل مبادلات کالا پس از برجام به عنوان نقطه روشنی در صنعت کاشی و سرامیک اشاره کرد و باز شدن مبادلات پولی و مالی بین المللی را در بهبود فرایند صادرات موثر دانست. استفاده بهینه از امکانات و اعمال مدیریت صحیح راه خروج از رکود حاتمی زاده با اشاره به استفاده بهینه از امکانات به روز واعمال مدیریت تخصصی در صنعت کاشی و سرامیک گفت همکاری و تعامل بین دولت و تولید کننده و بخش خصوصی در زمینه صادرات واقعی و نه شعاری میتواند راه حل اساسی برای خروج از رکود باشد. وی همچنین نمایشگاه های بین المللی کاشی و سرامیک را فرصت بسیار ارزشمندی جهت اشنایی و شناخت بازارهای جهانی از وضعیت این صنعت در ایران دانست و گفت امروزه تبلیغات در مبادلات کالا جایگاه مهمی دارد و تولید کنندگان باید از این فرصت برای بازار یابی محصولات خود اقدام کنند. وی با اشاره به امضاء تفاهم نامه های دو طرفه با دیگر کشورها گفت در قالب این تفاهم نامه ها میتوانیم رو صنعت کاشی و سرامیک چه از لحاظ توسعه به عنوان مشاور پیمانکار و همکاری در سایر کشورها مانور بدهیم و از این بستر میتوان جهت صادرات مواد اولیه زیر دستی کاشی و سرامیک مثل فریت، لعاب، کائولن و انواع خاکهای مناسب از معادن کشور هم استفاده کرد. همچنین با اشاره به اینکه امروزه حدود 95 درصد مواد اولیه کاشی و سرامیک در کشور تولید میشود گفت خوشبختانه در حوزه تولید مواد اولیه ایران جزء معدود کشورهای تولید کننده مواد اولیه مصرفی خود است و در صورت ظرفیت سازی برای صادرات میتواند ازر آوری خوبی برای کشور داشته باشد. وی در انتها میزان فروش داخلی کاشی وسرامیک را در گرو رشد صنعت ساختمان دانست و نیاز به کار گروهی و تشکیل یک کار گروه تشکیل شده از بخش خصوصی وبخش دولتی که متشکل از سازمانهای که مرتبط با تولید و صادرات است را جزء راه حل های خروج از رکود ورونق این صنعت برشمرد و گفت در صورت تجمیع حمایتها دولتی و هم صدایی تولید کنندگان بخش خصوصی شاهد رونق این بخش مهم و پر سود اقتصاد کشور خواهیم بود. همچنین محمد رضا وهابی یکی دیگر از فعالان این صنعت در مورد وضعیت این صنعت گفت: وضعیت صنعت کاشی و سرامیک با توجه به وضعیت ساخت و ساز و رکودی که در حال حاضر در صنعت ساختمان وجود دارد مناسب نیست صدور بیش از اندازه پروانه تولید کاشی و سرامیک در چند سال گذشته باعث شد که عرضه با تقاضا همخوانی نداشته باشد به طوری که اکنون میزان تولید در حدود 2 برابر میزان تقاضای داخلی است. او افزود: میزان تولید کارخانجات کاشی و سرامیک تا 800 میلیون متر مربع در سال است اما با توجه به شرایط کنونی اکثر کارخانجات با نصف میزان ظرفیت تولید خود کار میکنند که با توجه به هزینه های بالای این صنعت وضعیت تولید کنندگان اصلا خوشایند نیست. وی ادامه داد: دولت با اجرای برجام توانست در زمینه خرید و واردات ماشین آلات و قطعات هزینه تمام شده را برای مصرف کننده داخلی که هزینه زیادی بابت خرید قطعات صرف میکرد را کاهش بدهد و همچنین فضای کاری به منظور صادارت و مبادلات کالا به طور چشمگیری بهتر از قبل شده است. اما مشکل اساسی این صنعت اشباع بسیار زیاد کارنخانجات تولید کاشی و سرامیک بدون براورد از میزان مصرف و تولید بیش از حد نیاز مصرف داخلی و عدم مدیریت صادرات محصولات باقی مانده است در ایران است. او تصریح کرد ماشین الات این صنعت کاملا به روز است و مشکلی از این لحاظ نداریم اما هنوز برای تجهیز بعضی از خطوط وابستگی شدیدی به ماشین الات خارجی داریم که در اسپانیا و ایتالیا ساخته می شوند قبل از برجام هزینه زیادی جهت خرید انجام میشد اما پس برجام شرایط به طور کلی تغییر کرده و شاهد راحت تر شدن این فرایند هستیم. همچنین به علت سود اوری خوب این صنعت در گذشته، باعث شده تولید به صورت قارچ گونه بدون توجه به بازار داخلی و خارجی رشد کرده که این عامل و سکون صنعت ساختمان باعث رکود در این بخش شده است. ولی از نظر تولید و کیفیت هنوز با کشورهایی که حرفی برای گفتن دارند فاصله زیادی داریم وهابی اظهار داشت که ایران از لحاظ میزان تولید کاشی تا رتبه 4 جهانی امدیم اما به علت کیفیت نه چندان خوب بعضی از تولید کنندگان هنوز در صادرات به جایگاه واقعی خود نرسیدیم. وی گفت: تنها دوای دوام این کارخانجات کاشی و سرامیک در صادرات است. و تنها با به روز آوری طرحها و ارائه کیفیت بالا این امر محقق خواهد شد. در شرایط کنونی صادرات کاشی و سرامیک ایران تنها به چند کشور همسایه مثل عراق و افغانستان و جدیدا پاکستان انجام میشود که بازار اول صادراتی این صنعت کشور عراق است که در حدود 40 درصد صادرات کاشی و سرامیک ایران به این کشور انجام میشود که در همین شرایط هم تولید کنندگان با سود سر به سری و نیازی که به نقدینگی دارند مجبور به فروش کالا میشوند. دراین بین بعضی از تولید کنندگان به بازارهایی مثل روسیه هم دست یافته اند که تعداد آنها کمتر از انگشتان یک دست است. برای صادرات ابتدا باید تولید کنندگان با سلیقه جهانی اشنا شوند سپس با دانستن سلیقه مشتریان و با وجود کیفیت خوب کاشی و سرامیک ایران میتوان امیدوار بود که نظر خریداران خارجی جلب شود. وی گفت اگر شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک با هم اذغام شوند و بصورت یک مجموعه هلدینگ و واحد اداره شوند این یکی از راههای پیشگیری از ورشکستگی کارخانجات کوچک میباشد. مورد دیگر پراختن جدی به مشکلات این صنعت با حضور شرکتهای کاشی و سرامیک و وزرات صنعت، معدن و تجارت است. وی کنار گداشتن تفکر ستنی درک کردن سلیقه مشتریان چه داخلی و چه خارجی و داشتن ایده جدید را از ضرورت های مهم این صنعت برای خروج از وضعیت فعلی دانست همچنین باز کردن فضای مبادلاتی با دیگر کشورها و امضا توافقات گمرکی توسط دولت را برای خروج از وضعیت کنونی ضروری دانست. با توجه به صحبتهای فعالان کاشی و سرامیک در کشور پیداست تنها راه خروج از وضعیت کنونی جدای از رونق پیدا کردن دوباره ساخت و ساز در کشور، پیدا کردن بازارهای صادراتی پایدار و داشتن قیمت رقابتی با توجه به میزان تولید تنها راه خروج تولید کنندگان از رکود و رونق دوباره این صنعت است. بطوریکه هم حاشیه سود مناسبی برای تولید کننده داشته باشد و هم از لحاظ قیمت و کیفیت بتوانیم با تولید کنندگان مطرح کاشی و سرامیک در دنیا رقابت کنیم.
